Verleden, heden, toekomst

Tekening van Joran, 9 jaar en 8 maanden

Deze week ging ik voor het eerst sinds langere tijd weer tekenen met Joran. In de afgelopen tijd was ik druk geweest met andere dingen, maar zowel Joran als ik hadden het tekenen gemist. Hoog tijd dan ook om het weer op te pakken. Omdat hij had aangegeven graag met het thema sprookjes aan de slag te willen gaan, had ik hiervoor een tekenopdracht bedacht. Maar zoals het wel vaker gaat, liep het in de praktijk iets anders...

De opdracht uitgewerkt

Joran had zijn vriendje Wout weer uitgenodigd om ook te komen tekenen. Om te beginnen liet ik hen met een passer twee cirkels trekken. Dat op zich was al een uitdaging, omdat ze nog nooit met een passer hadden gewerkt. Maar met enige hulp lukte hen dat uitstekend. Ze tekenden een kleinere binnencirkel en daaromheen een grotere cirkel. De grotere cirkel verdeelden zij daarna in vier delen.

Vervolgens vroeg ik hen om in het midden hun favoriete sprookjesfiguur te tekenen. In de vlakken er om heen wilde ik hen symbolen laten tekenen uit sprookjesverhalen. Dat kon van alles zijn zoals voorwerpen en personages. Ik merkte dat zij met name dit onderdeel moeilijk vonden. Het thema sprookjes werd door hen als te beperkt ervaren, ze konden hier niet mee uit de voeten. Wout bleef 'hangen' in Donald Duck en z'n vriendjes en Joran bij het verhaal van Wolfje en Knir, Knar en Knor. Ze bleken het moeilijk te vinden om hiervan los te komen. Ik liet hen hun gang gaan, omdat zij wel lekker aan het tekenen waren. 

Tekening van Wout, 9 jaar en 8 maanden

Daarna liet ik hen bij iedere tekening een woord opschrijven dat voor hen de essentie ervan weergaf. Wout herhaalde hierbij een aantal keren eenzelfde woord, zoals vriend/vriendin en grappig. Ook bleef hij erg 'in het verhaal' en vond hij het lastig om eigen woorden te kiezen.  Maar ik was juist zo nieuwsgierig naar hun eigen associatie, los van hoe het verhaal gaat.

In een poging hem uit zijn impasse te halen, vroeg ik hem nieuwe symbolen te tekenen aan de hand van vragen die ik hem stelde. De vragen die ik hem stelde, waren achtereenvolgens: 

- Wat is je grootste hobby?

- Wat doe je het liefst als je vrij bent van school?

- Waar heb je echt een hekel aan?

- Wat is een droom van jou die je uit wilt laten komen?  

De tekening duiden
Zijn antwoorden: hockey, naar buiten toe gaan, als iemand je pest en prof hockeyer worden, gaf hij met kleine tekeningetjes weer. Daarna ontspon zich een prachtig gesprek, waarin Wout heel openhartig sprak. Uitgangspunt voor dit gesprek was, naast de symbolen die hij getekend had, de plek waar hij ze had getekend. Want elk van deze plekken heeft z'n eigen betekenis.  

* De in het midden getekende personage staat symbool voor de eigenschap(pen) die je in anderen bewondert. Deze eigenschap bezit je zelf echter vaak ook. Dat is een van de redenen waarom deze eigenschap je aanspreekt. 

* De bovenkant staat voor een kwaliteit die je heb.

* Links is de kant van het verleden: waar je vandaan komt, wat je hebt meegemaakt of verwerkt hebt.

* De onderkant staat voor het stuk waarin je nog iets te ontwikkelen hebt.

* Rechts is de kant van de toekomst, waar je naartoe wilt of wat je wenst.

Deze betekenis van de verschillende plaatsen vertelde ik echter niet aan Wout toen ik hem de vragen stelde. Ik liet hem zelf kiezen waar hij de symbolen plaatste. Terwijl wij praatten over zijn tekening, veranderde er iets in de stem van Wout. Ook Joran merkte dit op en benoemde dit zelfs naar Wout. Zijn stem werd zachter en ik kon zien dat hij het soms best even moeilijk vond om antwoord te geven. De door hem gekozen symboliek en woorden vertelden mij veel over hoe hij handelt in situaties waarin hij zich onzeker voelt, wat hem helpt om hieruit te komen en wat hij nog verder zou kunnen ontwikkelen om steviger in zijn schoenen te staan, zodat hij letterlijk en figuurlijk niet omver geduwd zou kunnen worden. 

Verantwoordelijkheid als 'begeleider'

Bewust vertel ik hier niet exact na wat Wout mij heeft verteld, omdat ik dat te persoonlijk vind. Ik werd er zelf ook door geraakt merkte ik, dat hij in zijn tekening zoveel over zichzelf vertelde. En dat hij zo eerlijk op mijn vragen reageerde, iets waarvoor ik hem na afloop ook gecomplimenteerd en bedankt heb. Ik ben me er terdege van bewust dat ik als 'begeleider' bij het tekenen de taak heb zeer zorgvuldig om te gaan met wat de kinderen met je willen delen. Die verantwoordelijk neem ik zeer serieus. En het is waarschijnlijk ook die houding die maakt dat zowel Wout als Joran zo open waren in hun reacties. 

Tijdens dit soort momenten moet ik vaak aan mezelf denken als kind. Ik was behoorlijk verlegen en praten over gevoelens en wat me bezig hield, deed ik eigenlijk niet. Als ik Wout en Joran dan zo hoor praten, ben ik stiekem apetrots op hen dat zij durven delen. Een kwaliteit die zo belangrijk is om echt contact te kunnen maken. 

Ook met Joran praatte ik over zijn tekening, waarbij ik juist vooral in ging op de woorden die hij erbij geschreven had. De jongens waren danig onder de indruk dat ik dat allemaal in hun tekeningen kon 'lezen'. Voor hen is het bijna magie, maar voor mij is het 'simpelweg' goed kijken, luisteren en vragen stellen en ruimte bieden. 

Idooltekening           

Aan deze tekenopdracht lag de idooltekening ten grondslag zoals ik die geleerd heb tijdens de tekenopleiding. Bij de idooltekening wordt in het midden een persoon getekend die je erg bewondert. In de vier ruimtes er om heen worden vier verschillende onderwerpen getekend (deze hebben geen betrekking op de persoon in het midden). Bij de verschillende tekeningen worden eigenschappen/kwaliteiten geschreven. Ook nu kan de tekening weer geduid worden met behulp van de gekozen symbolen, woorden en plaatsen.