Een familiebos tekenen

Op een druilerige woensdagmiddag trof ik vorige week mijn nichtje Anne en neefje Joran om weer samen te gaan tekenen. Voor deze keer had ik bedacht een familiebos te gaan tekenen, waarbij elk gezinslid afgebeeld wordt als een boom. Als je in de natuur kijkt, is geen boom hetzelfde. Dat geldt evenzeer voor mensen. De parallel was snel getrokken en in de praktijk bleken de kinderen de vertaling van mens naar boom makkelijk te kunnen maken.

De opdracht uitgewerkt

“Stel je voor dat je een boom zou zijn. Hoe zou je er dan uit zien?” Die vraag stelde ik Anne en Joran aan het begin van de tekenmiddag. “En hoe zou je pappa er uit zien als boom? En je mamma en je broertje(s) en zusje(s)?” De bedoeling van deze opdracht is dat kinderen alle gezinsleden als bomen tekenen en zo een familiebos creëren. Ter inspiratie liet ik hen nog in Het bomenboek kijken van Christa Carbo, Henk Kneepkens & Dorothé Koolen. Een prachtig geïllustreerd boek, met veel wetenswaardigheden over een verscheidenheid aan bomen.

Het familiebos van Anne (11 jaar)

Enthousiast gingen ze aan de slag. Anne had duidelijk een beeld voor ogen van de tekening die ze wilde gaan maken. Joran was soms wat zoekende, wat mede komt door het feit dat het voor hem op dit moment belangrijk is dat zijn tekeningen waarheidsgetrouw zijn. Lukt dat in zijn ogen niet, dan werkt dat frustrerend. Merk je bij je kind dat het belangrijk voor hem of haar is om technisch goed te kunnen tekenen? Schenk hier dan zeker aandacht aan, maar laat hen dit afwisselen met vrij tekenen.

Vragen stellen over een tekening

Tijdens het tekenen, vertellen kinderen vaak al allerlei dingen. Over zichzelf, over anderen, of wat hen bezig houdt. Een goede toehoorder komt zo dan ook al veel te weten. Wil je toch nog meer weten over wat een kind getekend heeft, neem dan ook letterlijk de tekening als uitgangspunt daarvoor. Een vraag als “Vertel eens, wat heb je getekend?” is voor een kind vaak lastig te beantwoorden. Benoem wat je ziet, al dan niet in vragende vorm, waardoor het makkelijker wordt voor een kind om te reageren.

Jorans familiebos (bijna 9 jaar)

Wat zijn nu bijvoorbeeld dingen waarop je kunt letten in een tekening als een familiebos? Waarbij we dus in ogenschouw moeten nemen dat alle bomen die getekend zijn, feitelijk familieleden zijn.

·       Welke boom stelt welk familielid voor?

·       In welke volgorde heeft een kind de verschillende bomen getekend?

·       Waar staat de boom van het kind zelf? En door welke bomen wordt zijn/haar boom omringd?

·       Hebben de bomen dikke of dunne stammen? En hoe lopen deze stammen van onder naar boven: van dik naar dun of andersom, of juist gelijkmatig? Met andere woorden: hoe stevig staat een boom?

·       Hebben de bomen wortels?

·       Hoe groot is hun kruin? Een relatief grote kruin kan er op duiden dat die persoon, in de beleving van het kind, veel in zijn hoofd zit.

·       Hoe zijn de verhoudingen van de verschillende bomen ten opzichte van elkaar? 

·       Hebben de bomen bladeren en/of vruchten?

·       Welk jaargetijde is het?

·       Wat zijn de weersomstandigheden? Als er bijvoorbeeld een zon is getekend, schijnt deze op alle bomen?

·       Zijn er dingen die in het oog springen?

Tot slot

Het is zeker niet mijn bedoeling te suggereren dat je al deze vragen aan kinderen moet stellen nadat zij een familiebos hebben getekend. Dan gaat het meer op een verhoor lijken en dat is natuurlijk niet de bedoeling! Te veel (door)vragen, kan kinderen huiverig maken om opnieuw te gaan tekenen. Bovendien zal een kind niet alles kunnen verklaren. Soms tekenen kinderen iets onbewust en kunnen zij er zelf nog geen woorden aan geven. Anne zegt bijvoorbeeld soms dat zij niet weet waarom ze iets op een bepaalde manier getekend heeft, maar duidelijk is dan wel dat het voor haar klopt. Maak het dan ook niet je doel om de verhalen achter of in een tekening tot in detail boven tafel te krijgen. Laat kinderen vooral genieten van tekenen, stimuleer hun creativiteit en spreek je waardering uit voor wat zij tekenen. Je zult zien dat hen dat goed doet!

Ben je geïnteresseerd om meer te weten te komen over de symboliek van de boom? Theresa Foks-Appelman besteedt hieraan aandacht in haar boek Kinderen geven tekens. Een absolute aanrader voor iedereen die zich wil verdiepen in de betekenis van kindertekeningen en kinderspel.