Een familiebos tekenen

Op een druilerige woensdagmiddag trof ik vorige week mijn nichtje Anne en neefje Joran om weer samen te gaan tekenen. Voor deze keer had ik bedacht een familiebos te gaan tekenen, waarbij elk gezinslid afgebeeld wordt als een boom. Als je in de natuur kijkt, is geen boom hetzelfde. Dat geldt evenzeer voor mensen. De parallel was snel getrokken en in de praktijk bleken de kinderen de vertaling van mens naar boom makkelijk te kunnen maken.

De opdracht uitgewerkt

“Stel je voor dat je een boom zou zijn. Hoe zou je er dan uit zien?” Die vraag stelde ik Anne en Joran aan het begin van de tekenmiddag. “En hoe zou je pappa er uit zien als boom? En je mamma en je broertje(s) en zusje(s)?” De bedoeling van deze opdracht is dat kinderen alle gezinsleden als bomen tekenen en zo een familiebos creëren. Ter inspiratie liet ik hen nog in Het bomenboek kijken van Christa Carbo, Henk Kneepkens & Dorothé Koolen. Een prachtig geïllustreerd boek, met veel wetenswaardigheden over een verscheidenheid aan bomen.

Het familiebos van Anne (11 jaar)

Enthousiast gingen ze aan de slag. Anne had duidelijk een beeld voor ogen van de tekening die ze wilde gaan maken. Joran was soms wat zoekende, wat mede komt door het feit dat het voor hem op dit moment belangrijk is dat zijn tekeningen waarheidsgetrouw zijn. Lukt dat in zijn ogen niet, dan werkt dat frustrerend. Merk je bij je kind dat het belangrijk voor hem of haar is om technisch goed te kunnen tekenen? Schenk hier dan zeker aandacht aan, maar laat hen dit afwisselen met vrij tekenen.

Vragen stellen over een tekening

Tijdens het tekenen, vertellen kinderen vaak al allerlei dingen. Over zichzelf, over anderen, of wat hen bezig houdt. Een goede toehoorder komt zo dan ook al veel te weten. Wil je toch nog meer weten over wat een kind getekend heeft, neem dan ook letterlijk de tekening als uitgangspunt daarvoor. Een vraag als “Vertel eens, wat heb je getekend?” is voor een kind vaak lastig te beantwoorden. Benoem wat je ziet, al dan niet in vragende vorm, waardoor het makkelijker wordt voor een kind om te reageren.

Jorans familiebos (bijna 9 jaar)

Wat zijn nu bijvoorbeeld dingen waarop je kunt letten in een tekening als een familiebos? Waarbij we dus in ogenschouw moeten nemen dat alle bomen die getekend zijn, feitelijk familieleden zijn.

·       Welke boom stelt welk familielid voor?

·       In welke volgorde heeft een kind de verschillende bomen getekend?

·       Waar staat de boom van het kind zelf? En door welke bomen wordt zijn/haar boom omringd?

·       Hebben de bomen dikke of dunne stammen? En hoe lopen deze stammen van onder naar boven: van dik naar dun of andersom, of juist gelijkmatig? Met andere woorden: hoe stevig staat een boom?

·       Hebben de bomen wortels?

·       Hoe groot is hun kruin? Een relatief grote kruin kan er op duiden dat die persoon, in de beleving van het kind, veel in zijn hoofd zit.

·       Hoe zijn de verhoudingen van de verschillende bomen ten opzichte van elkaar? 

·       Hebben de bomen bladeren en/of vruchten?

·       Welk jaargetijde is het?

·       Wat zijn de weersomstandigheden? Als er bijvoorbeeld een zon is getekend, schijnt deze op alle bomen?

·       Zijn er dingen die in het oog springen?

Tot slot

Het is zeker niet mijn bedoeling te suggereren dat je al deze vragen aan kinderen moet stellen nadat zij een familiebos hebben getekend. Dan gaat het meer op een verhoor lijken en dat is natuurlijk niet de bedoeling! Te veel (door)vragen, kan kinderen huiverig maken om opnieuw te gaan tekenen. Bovendien zal een kind niet alles kunnen verklaren. Soms tekenen kinderen iets onbewust en kunnen zij er zelf nog geen woorden aan geven. Anne zegt bijvoorbeeld soms dat zij niet weet waarom ze iets op een bepaalde manier getekend heeft, maar duidelijk is dan wel dat het voor haar klopt. Maak het dan ook niet je doel om de verhalen achter of in een tekening tot in detail boven tafel te krijgen. Laat kinderen vooral genieten van tekenen, stimuleer hun creativiteit en spreek je waardering uit voor wat zij tekenen. Je zult zien dat hen dat goed doet!

Ben je geïnteresseerd om meer te weten te komen over de symboliek van de boom? Theresa Foks-Appelman besteedt hieraan aandacht in haar boek Kinderen geven tekens. Een absolute aanrader voor iedereen die zich wil verdiepen in de betekenis van kindertekeningen en kinderspel.

Tekenen met de kleuren van de regenboog

 

Vorig jaar ben ik gestart met een opleiding bij De Toverboom om kinderen te begeleiden door middel van tekenen en spiritualiteit. Al een aantal jaren stond deze opleiding hoog op mijn verlanglijstje. Vanaf het moment dat ik er aan begonnen ben, geniet ik er van. Een prachtige en boeiende opleiding die naast het beoogde doel - het begeleiden van kinderen - ook interessant is omdat deze bijdraagt aan mijn eigen ontwikkeling.

Afsluiting van het opleidingsjaar

In het kader van afronding van het opleidingsjaar is ons gevraagd een tekenopdracht te bedenken en die ook daadwerkelijk geoefend te hebben met een aantal kinderen. En zo kwam het dat ik afgelopen week op een middag met een nichtje en neefje had afgesproken om te gaan tekenen. Bij binnenkomst trof ik ook nog twee buurkinderen aan. Met dit clubje van vier ging ik aan de slag met mijn opdracht.

Ik had bedacht dat ik met de kleuren van de regenboog wilde gaan tekenen. Een regenboog bestaat – van buiten naar binnen gekeken - uit de kleuren rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo, violet. Dat de kleuren van de regenboog overeen komen met de kleuren van de chakra’s is iets dat ik in mijn voorbereiding op deze middag heb meegenomen. Door met alle chakra kleuren te tekenen, kan tekenen harmoniserend werken. Ik heb er echter voor gekozen om dit niet te bespreken met de kinderen. Achterliggende gedachte hierbij was dat ik hen vooral wilde laten genieten van het tekenen met kleuren en hen hierbij niet wilde overvoeren met informatie.  

Om lekker te kunnen tekenen, zijn goede materialen belangrijk. Ik had fijn papier bij me en een aantal mooie tekenmaterialen: Lyra potloden, wasblokjes van Stockmar en oliepastels van Van Gogh. Het is leuk voor kinderen om verschillende materialen uit te kunnen proberen.

Kleurencirkel van mijn nichtje (11 jaar)

De opdracht uitgewerkt

De opdracht bestaat uit twee deelopdrachten.

1. Mijn eerste vraag aan de kinderen was of ze met de kleuren van de regenboog een kleurencirkel wilden maken, daarbij in het midden beginnend en naar buiten toe werkend. Hierbij mochten de kleuren van de regenboog in willekeurige volgorde gebruikt worden. Feitelijk tekenden ze hiermee een mandala.

Een en dezelfde vraag aan vier kinderen, leidde tot vier heel verschillende tekeningen. De omvang van de cirkel varieerde, er was verschil te zien in de intensiteit van de kleuren en in een aantal cirkels overheersten vooral warme kleuren, waar in andere cirkels koele kleuren de boventoon voerden. 


2. Vervolgens vroeg ik hen welke kleur hen het meest aansprak. En waar deze kleur hen aan deed denken. Mijn nichtje bijvoorbeeld koos voor de gecombineerde kleur blauw – groen en zij vertelde dat deze kleur haar aan vogels en vrijheid deed denken. Aan haar en aan de anderen heb ik gevraagd om hun associatie met de gekozen kleur in een nieuwe tekening tot uiting te laten komen. En zonder ook maar enigszins te aarzelen, gingen ze aan de slag en ontstonden er vier prachtige tekeningen.

Vogels en vrijheid uitgebeeld door mijn nichtje (11 jaar)

Het was heerlijk om hen zo te zien genieten. Er verschenen rode blossen op de wangen en drinken bleef onaangeroerd staan, zo intensief waren ze er mee bezig.

Mijn neefje vroeg aan het einde “En, wat hebben we nu geleerd?” Ik vroeg hem die vraag zelf te beantwoorden, waarop hij reageerde met de opmerking “Ik heb vooral heel erg genoten!” Die reactie maakt me blij, want daarmee was ik in mijn opzet geslaagd.

Vervolg

Hun enthousiasme was zo groot, dat die middag spontaan een tekenclubje is ontstaan dat vanaf nu elke woensdagmiddag bij elkaar komt. Een groter compliment hadden ze me niet kunnen geven.

Deze week gaan we een familiebos tekenen. Benieuwd naar deze opdracht en de resultaten hiervan? Blijf dan mijn blog volgen!